Can Yücel

Ülkemizin en öncü şairlerindendir ne kadar okul kitaplarında ismi geçmese de. Can Yücel, üslubuyla daha çok Beat Generation (Yeraltı Edebiyatı)'a yakındır. Hatta Beat Akımı'nın ünlü şairi Allen Ginsberg ile Kumkapı'da beraber rakı içip birbirlerine şiirler yazmışlardır. Yücel'in eşi, bu buluşma için ''Yeni tanışmıştılar ancak kırk yıllık dost gibiydiler.'' diyor. Can Yücel'in Allen Ginsberg için yazdığı şiir ise Uygunsüzerler'dir. Beat Akımı ve Ginsberg için şöyle diyor:

“İyi şairlerdir. Ginsberg ile karşılıklı şiir yazdık beraber. Hoş adamdır. İbne…”

    Uygunsüzerler

İnsanlarla benzeşmeyeceksin

Zaten birbirine benzerler

Çiçekleri sulamayacaksın

Çiçeğe çok benziyorsa

Türkçe bir laf var:

Teşbihte hata olmaz diye!

Yanmış!…

İnsanları benzetmeyeceksin

İnsanları benzeteceksin!

Sadece bir laf geçerlidir!

GEBE GİBİDİR

GİBİ de GEBE

Onu bile kullanmayacaksın!

Belkim Bir Kertenkeleyim

Belkim bir kertenkeleydim

Piç edilmiş bir yağmurun serini 

Bir güzelin çirkiniydim

Çirkinlerin en güzeli 

Yeşil koşsa güneşlerin gölgesi

Ben en hızlı yeşiliydim

Kurbağa yarışlarında annemin

Çatal matal kaç çataldım kim bilir

Bin dereden bir kendimi getirdim

Haydan gelip huya giden bir huysuz

Heyheyler içinde bir heydim

Belkim yedi belkim sekiz belaydım

Düdük çalar hırsızlanmış polisler

Ben korkudan üstlerime işerdim

Üç yıldızlı bir albaydı gökyüzü

Karşısında önüm açık gezerdim

Ağzı bozuk meymenetsiz bir ozan

Rus cenginde çağanozdum bir zaman

İki gözüm iki koltuk-eviydi

Mmavilerim bir miyobun koynunda

Kendi düşen köyler kentler ağlamaz

Sur dışında ben oturur ağlardım

Ekmek diye bağrışırdı bebeler

Elma derler ben ortaya çıkardım

Ağıtlarla kutlanırdı İsa-doğdu gecesi

Fildişinden bir kuleydim yıktım kendimi

Bilmem hangi keloğlanın fesiydim

Bir püskülsüz sümbülteber tohumu

Fesleğenler yaprak dökmüş şerrimden

Bir naraydım kimse bilmez nereden

Ya yakından ya uçmaktan gelirdim

Belkim ince belkim kalın bir sestim

Belkilerin kol gezdiği saatta

Belkim belki bile değildim.

        Kadın Olaydım

Uzaklardan... Uzaklardan geliyorlar.

İşte...

Diye seslenen bir şeytan tırnağıyla.

Uzağını yakına,

Yakını yangına veriyorlar.

Ağustos böcekleri ocağı tutuşturuyor

Gölleri kül ediyor yakamozlar

Sanki onların domuzluğu değil de bütün bunlar

Bacak kadar kesiliyorlar birden

Laleli yangınına yetişen Arap itfaiyecinin

Yeşil tulumbasıyla

Seyre koşuyorlar, yerden bitercesine

Sular alevleri diktikçe başına ayyaş

Bi' alkış... Bi' alkış

Düzende gördük ebemkuşağını

Yıllar... Yıllar...

Sonra daimi

Çağlayana güneş vurdukça

Köpükler, yedi renk

Sonra rengarenk oluyordu

Altından geçtim boğulacağımı bile bile

Kadın olacaktım ilk kez

Allah beni sevebilir ama

Ben onu kabul etmiyorum.

Haşa o da onun kabahati

Bıktım artık,

Siki çarşafa dolanmış erkeklerden.

Onlar artık çarşafa girsinler,

Düzenlerin ebem çarşafına

Milyonlarca yıldır süren

Ve milyarlarla süründürülen

İnsanlı bu babaerkil duzen

Gidip, ana-bakakıl düzen gelmeli yerine

Şu ana baba gününde

İçinde yaşayıp da

Yaşayamadığımız

(not: netteki mevcut halinden biraz daha iyi düzenlenmeye çalışılmıştır.)

  Vaziyet-i Umumi

Benim halim, memleketin hali
Üç gündür kabızım,
Dışarı çıkamıyorum.
Ne geğiriyor ne osurabiliyorum
İçim gırtlağıma kadar bok
Her zamanki gündelikçi kadın
İki kız yollamış yerine,
Acemi şeyler;
Etrafımda dolanıp duruyorlar.
Zaten başım dönüyor.
Yemekten içmekten kesildim.
Boyuna lavman yaptırıyorum,
Götüme fitil sokuyorum,
Bunlar yetmezmiş gibi dışarıda
Sokak inşaatı yeniden başladı.
Matkaplar gırla...
Kendimi intihar edecegim gidip!

Yaşasın Cazın Getirdiği Devrim

Hiçkimse kalmadı

Çiçekler çarpık açıyorlar

Ampüller eğriydi

Merdivenlerden çıkamıyordum

Tavan basıktı

Sifon işlemiyordu

Sıçamıyordum

İşeyemiyordum

Bir ölü militan baharı

Bir apartman dairesinde bekliyordum

Ben ki beklemeyi sevmem

Beklemek benim için bir azap olduğuna göre

Beni gazaba getirir

Tramvay ihtiyarı duraklarında bekleye bekleye

İhtiyarlamış bir komünist olarak

Gitardan çıkan tın sesleri

Beni yeniden adam edecektir

Havada havva olan bir adem

Ve yaklaşırken bütün güzellikleri baharla birlikte

Arkadaşlarım olan cazcılar

Elbette bulacaklar bir acıbadem

Ve biz yaşamayı yeniden kuracağız

Bu zıkkım denilen ritim

Ve stringtin

Hepimiz yaşamaktaki inkılap içinde değiliz

Yaşasın cazın getirdiği devrim.

           Bağlanmayacaksın

Bağlanmayacaksın bir şeye, öyle körü körüne.

"O olmazsa yaşayamam." demeyeceksin.

Demeyeceksin işte.

Yaşarsın çünkü.

Öyle beylik laflar etmeye gerek yok ki.

Çok sevmeyeceksin mesela. O daha az severse kırılırsın.

Ve zaten genellikle o daha az sever seni,

Senin onu sevdiğinden.

Çok sevmezsen, çok acımazsın.

Çok sahiplenmeyince, çok ait de olmazsın hem.

Hatta elini ayağını bile çok sahiplenmeyeceksin.

Senin değillermiş gibi davranacaksın.

Hem hiçbir şeyin olmazsa, kaybetmekten de

                   korkmazsın.

Onlarsız da yaşayabilirmişsin gibi davranacaksın.

Çok eşyan olmayacak mesela evinde.

Paldır küldür yürüyebileceksin.

İlle de bir şeyleri sahipleneceksen,

Çatıların gökyüzüyle birleştiği yerleri sahipleneceksin.

Gökyüzünü sahipleneceksin,

Güneşi, ayı, yıldızları...

Mesela kuzey yıldızı, senin yıldızın olacak.

"O benim." diyeceksin.

Mutlaka sana ait olmasın istiyorsan bir şeylerin...

Mesela gökkuşağı senin olacak.

İlle de bir şeye ait olacaksan, renklere ait

                      olacaksın.

Mesela turuncuya, ya da pembeye.

Ya da cennete ait olacaksın.

Çok sahiplenmeden, çok ait olmadan yaşayacaksın.

Hem her an avuçlarından kayıp gidecekmiş gibi,

Hem de hep senin kalacakmış gibi hayat.

İlişik yaşayacaksın. Ucundan tutarak...

               İşçi Marşı

Hava döndü işçiden işçiden esiyor yel

Dumanı dağıtacak yıldız-poyraz başladı

Bahar yakın demek ki mevsim böyle kışladı

Bu fırtına yarınki sütlimanlara bedel

Hava döndü işçiden, işçiden esiyor yel

Tekliyor işte çağın çarkına okuyan çark

Ve durdu muydu birgün bu kör, avara kasnak

Bir zincir yitirenler bir dünya kazanacak

Sen de o dünyadansın sınıfın bil safa gel

Hava döndü işçiden, işçiden esiyor yel

Köylükler uykusunda döndü dönüyor sola

Güne bakıyor bebek büyüyen yumruğuyla

Başaklar gövderdi bak başkoydular bu yola

Şaltere uzanıyor allaha açılmış el

Hava döndü işçiden, işçiden esiyor yel

     Darwin Üzre

Devrimcilik gibi şairlik de

İnen darbeyi duyabilmektir,

Kaslarının liflerinde.

İster copların darbesi olsun

İster bilincin...

Gelerek, binbir işkenceden 

-İnsanlık gibi tıpkı-

Çığlıklarla büyüyen devrimci şiir,

Giderek, sömürüye ve zulme

Karşı akımıdır sevincin.

Hani Gayrettepe'den

Verilip verilip de

Dal bedenlerimize elektrik,

Tam tükendiğini sandığımız yerde direncin,

En çelimsiz kızımızda bile baş veren

O silkiniş var ya,

O türkü, o öfke, o erkeklik

Kıvılcımlarla üreyip güçlenecek,

Güçlenecek yarın bamtellerimizde,

Güçlenecek,

Güççlenecek,

Güçççlenecek...

Ve de birden tepti miydi geriye,

Gözüne, yuvasına, kaynağına zulmün,

Bir gök gürültüsüdür, bir şimşek,

Bir sevnçtir akıp gidecek

Şebekelerin sigortası atıncaya dek!..

İşte böyle bir şiir bizim yazmak istediğimiz.... 

           Sevgi Duvarı

Sen miydin o yalnızlığım mıydı yoksa

Kör karanlıkta açardık paslı gözlerimizi  

Dilimizde akşamdan kalma bir küfür  

Salonlar piyasalar sanat sevicileri  

Derdim günüm insan arasına çıkarmaktı seni  

Yakanda bir amonyak çiçeği  

Yalnızlığım benim sidikli kontesim  

Ne kadar rezil olursak o kadar iyi  

Kumkapı meyhanelerine dadandık  

Önümüzde Altınbaş, Altın Zincir, fasulye pilakisi  

Ardımızda görevliler, ekipler, Hızır Paşalar  

Sabahları açıklarda bulurlardı leşimi  

Öyle sıcaktı ki çöpcülerin elleri  

Çöpcülerin elleriyle okşardım seni  

Yalnızlığım benim süpürge saçlım  

Ne kadar kötü kokarsak o kadar iyi  

Baktım gökte bir kırmızı bir uçak  

Bol çelik bol yıldız bol insan  

Bir gece Sevgi Duvarını aştık  

Dustuğum yer öyle açık seçik ki  

Başucumda bi sen varsın bi de evren  

Saymıyorum ölüp ölüp dirilttiklerimi  

Yalnızlığım benim çoğul türkülerim  

Ne kadar yalansız yaşarsak o kadar iyi

Go Home Hacı Go Home

Hişt hacı yaylan bakalım

Closed dedik be adam

Pazdos c'est fini

Başını bekley'cek değiliz a sabaha kadar

Uyan bre taş arabası

Gözünü seveyim çileden çıkarma beni

Go home hacı go home

Aman beyim allah razı olsun senden

Bişeyler söyle şu dürzüye

Kanımı kuruttu iki saattir

Ne

Asansöre mi binmiş dedin

Fırt inip fırt çıkıyormuş

Hay yedi kat yerin dibine geçsin

Yıl oldu bu masaya çörekleneli

Waiter aşağı waiter yukarı

Bir buçuk şise viski yuvarladı en azından

Külahıma anlatsın o bu palavraları

Yok efendim buralarda değilmiş kendisi

Memleketindeymiş

New York  mu ne karın ağrısıysa

Yüz katlı bir binadaymış

Asansörcülük edermiş

Üstünde kırmızı yelek

Altında siyah pantol

On saattir nöbetteymiş de

Geberiyormuş uykusuzluktan

İne çıka zifire kararmış

Kara su inmiş ayaklarına

Yediği naneye bak

Beni de patron sanmış

Hiç güleceğim yoktu beyim

Sahi korkmuş mu herif

Ya kovarsa beni diyor ha

İş başında uyumasın itoğlu

Kovarım tabiy

Evde karısı varmış bekleyen

İki de oğlan çocuğu

Öyleyse aklın nerdeydi ulan

Edebinle çalışaydın

Siz söyleyin beyim öyle di'mi yani

Allah layığını versin beyim

Herif sahiden korkuyor benden

Hadi hacı yürü bakalım

Bırak bu patron polimlerini

Öyle ötlek ötlek bakma yüzüme

Ha şöyle dayan koluma doğrul

Ben de yorgunum a ziyani yok

Bir de taksi buluruz sana

Ha gayret aslanım ha gayret

Çoğu gitti azı kaldı

Go home hacı go home